(ONECMS) - Bài viết trên Medium đặt ra vấn đề cơ bản về vai trò của người viết báo trong thời đại mà AI có thể tham gia vào sản xuất tin bài, đồng thời cũng mang đến cái nhìn tổng quan về các công cụ AI viết bài mà báo chí thế giới đang triển khai.
Trí tuệ nhân tạo (AI) được coi trọng và đón chào trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Dù vậy công nghệ này vẫn là một chủ đề nhạy cảm trong cộng đồng báo chí. Tỷ lệ mất việc làm tăng trong nghề báo có thể là nguyên nhân để e ngại sự tự động hóa. Tuy nhiên vấn đề này cần cái nhìn rõ ràng hơn.
Năm 2015, Thông tấn xã Na Uy (NTB) bắt đầu phát triển dự án sản xuất tin bóng đá tự động, sau đó triển khai vào năm 2016. Với sự hỗ trợ từ chuyên gia AI, một nhóm các nhà báo nghiên cứu các kỹ năng mới trong khi robot cũng được "đào tạo", đó là yếu tố quan trọng cho sự phát triển của thuật toán.
"Cần có một lượng lớn các kinh nghiệm biên tập để giúp robot đưa ra lựa chọn đúng. Quá trình nghiên cứu trong tòa soạn mang đến rất nhiều ý tưởng mới về tiềm năng của AI tự động hóa, từ những tin giản đơn về thời tiết hay giá cả nhu yếu phẩm cho đến mục tiêu lớn như cung cấp thông tin đêm kiểm phiếu cho bầu cử ở địa phương vào năm tới", bà Helen Vogt, Trưởng phòng Sáng chế của NTB khi đó nói với tờ Equal Times.
Bà chia sẻ thêm: "AI tự động hóa giúp cho NTB có thể cung cấp dịch vụ thông tin quy mô rộng lớn hơn, có thể đưa tin về những trận bóng hạng dưới, điều mà trước đây chúng tôi chưa bao giờ đủ sức làm hết. Như vậy nghĩa là tất cả các đối tác truyền thông của chúng tôi có thể nhận được thông tin họ cần ngay khi trận đấu khép lại, bởi vì thuật toán có thể làm nhanh hơn nhiều so với con người, và có thể cập nhật tỷ số đồng thời trong vài giây".
Trong khi đó tờ The Washington Post thì phát triển công cụ mang tên Heliograf có khả năng kết hợp kho dữ liệu với các mẫu bài được biên soạn sẵn để sản xuất tin bài mới. Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, công cụ này đã tạo ra hơn 500 tin bài về các cuộc chạy đua ở từng bang một.
Mùa hè năm ngoái, tờ Forbes triển khai hệ thống quản trị nội dung (CMS) mới mang tên Bertie, có khả năng gợi ý chủ đề bài viết cho các cộng tác viên dựa trên nguồn dữ liệu trước đó, hay gợi ý tiêu đề dựa trên nhận thức về nội dung và ảnh của cộng tác viên. Bertie cũng cung cấp công cụ thử nghiệm có khả năng viết bản thô của bài viết để các cộng tác viên từ đó hoàn thiện thay vì phải viết nguyên câu chuyện từ đầu.
Hệ thống CMS này giờ đã triển khai cho ban biên tập và các cộng tác viên cứng của Forbes ở Bắc Mỹ, tiếp đó sẽ được mở rộng ra cho tất cả các cộng tác viên ở Bắc Mỹ và Châu Âu trong đầu năm 2019. Chức năng AI viết bài thì chưa có ngày ra mắt cụ thể.
Trước khi đổ tội cho robot, chúng ta nên xem xét lại sự thay đổi trong bản chất của báo chí. Hầu hết tin tức chúng ta đọc ngày nay dựa vào thông cáo phát đi bởi các hãng thông tấn hoặc các đơn vị khác chuyên phát tin.
Trong cuốn sách Flat Earth News (tạm dịch là "Tin tức thế giới phẳng" - Blog ONECMS), nhà báo người Anh Nick Davies chia sẻ một nghiên cứu nghiên cứu của Giáo sư Justin Lewis trường Đại học Cardiff và đội ngũ cộng sự chỉ ra rằng 80% tin bài của các báo chính thống ở Anh không phải là nguyên bản và chỉ 12% tin bài là được sản xuất bởi phóng viên.
Sự thay đổi này được gọi là "báo chí rập khuôn", xuất hiện từ những năm cuối của thập niên 2000, và là tiền đề cho việc ứng dụng AI tự động hóa thông minh hơn như nêu ở trên. Khi mà nhiều tòa soạn phải đối mặt với sụt giảm doanh thu và thử thách chuyển đổi số, sẽ không có đường lùi. Bước tiến đến "sản phẩm báo chí AI" là một bước tiến logic.
Vì thế, các nhà báo và nhà sản xuất nội dung, chúng ta nên ngừng ý định nghi ngại về AI và bắt đầu đón nhận hết mình với sự tiến bộ công nghệ này. Ứng dụng tự động hóa và AI không có nghĩa là nhà báo không cần phải đi sâu tìm hiểu và không kiểm chứng. Việc đưa tin vẫn sẽ cần con người can thiệp, với tư duy phản biện và kết nối các mối liên hệ. Hãy coi AI là một cộng sự có thể giúp sắp xếp và bổ sung dữ liệu, hoàn thiện bố cục bài viết, và hỗ trợ chia sẻ.
*Nguồn dịch: Bài viết trên trang blog mở Medium của tác giả Phil Siarri, các tiêu đề và lời dẫn do nhóm biên tập Blog ONECMS đặt.
*Bài viết trên đặt ra vấn đề cơ bản về vai trò của người viết báo trong thời đại mà AI có thể tham gia vào sản xuất tin bài, đồng thời cũng mang đến cái nhìn tổng quan về các công cụ AI viết bài mà báo chí trên thế giới đang triển khai. Trước đó Blog ONECMS cũng đã từng chia sẻ về công cụ của Press Association (xem ở đây) hoặc công cụ United Robots của các tờ báo Bắc Âu (xem ở đây).
