Báo chí chật vật đi tìm nguồn thu mới

Trước thời đại Internet, mô hình kinh doanh của ngành công nghiệp báo chí không hề phức tạp. Nhà báo muốn tiếp cận càng nhiều độc giả càng tốt, trong khi các đơn vị quảng cáo cũng muốn tiếp cận khách hàng tiềm năng càng nhiều càng tốt.

Mặc dù vậy, dù Internet trên lý thuyết mang lại cho các tờ báo cơ hội tiếp xúc với hàng triệu đôi mắt, thì thực ra cũng lấy bớt đi độc giả. Những hãng công nghệ như Google hay Facebook có thể mang lại cho các đơn vị quảng cáo thứ giá trị hơn cả số lượng độc giả đông đảo, đó là những cá nhân độc giả phù hợp.

Từ năm 2008 đến 2015, doanh thu quảng cáo báo chí giảm 61%. Trong cùng khoảng thời gian đó, ngành công nghiệp báo chí tổng cộng giảm số lượng nhà báo từ 68.160 xuống còn 41.400 người. Doanh thu quảng cáo báo in có vẻ sẽ không bao giờ phục hồi lại nữa trong khi không nguồn thu báo điện tử nào có khả năng bù lấp cho khoản hao hụt đó.

Ngay cả những báo điện tử “gốc”, sinh ra và phát triển trên nền tảng số, cũng đang chật vật. Hồi cuối tháng 1, hàng trăm người đã mất việc trong ngành truyền thông, nhiều người trong đó nghỉ việc ở Buzzfeed, Vice Media, hay Huffington Post.

Giờ đã đến lúc các cơ quan truyền thông và báo chí suy ngẫm lại cách tạo ra giá trị cũng như cách ngăn chặn xu hướng lợi nhuận và nguồn thu chảy thất thoát ra khỏi cửa.

Đến thời điểm này, hai cách thay đổi phổ biến nhất được các báo áp dụng để giải quyết vấn đề suy giảm lượng độc giả và lợi nhuận là xây dựng hệ thống thu phí và gia nhập các nền tảng tổng hợp.

Hệ thống thu phí thuê bao, mô hình thành viên

Một khảo sát năm 2016 của Viện Báo chí Mỹ cho thấy hệ thống thu phí đã trở thành bình thường. Trong số 98 tờ báo Mỹ có lượng bán ra trên 50.000 bản, 77 tờ có dùng đến mô hình thu phí online. 80% trong số những hệ thống thu phí này là "bức tường mềm" cho phép một số lượng bài miễn phí nhất định được truy cập bởi người đọc trước khi đề cập đến vấn đề trả phí thuê bao.

Việc áp dụng hệ thống thu phí mang đến kết quả lẫn lộn. Tờ The New York Times là một trong những trường hợp thành công sớm nhất, và giờ có 2,6 triệu độc giả trả phí, với doanh thu thuê bao online chiếm khoảng 60% nguồn thu năm 2017. Mô hình tương tự cũng được áp dụng thành công bởi The Washington Post, hay The Wall Street Journal.

Dù vậy từ năm 1999 đến 2015, các tòa soạn báo cũng đã có tổng 69 lần bỏ hệ thống thu phí - 41 lần tạm thời và 28 lần chấm dứt hẳn. Đôi khi đó là vì có tin quan trọng xuất hiện, một số trường hợp khác vì lượng độc giả giảm quá lớn. Vận hành một hệ thống thu phí là chuyện phải cân bằng giữa lợi nhuận, lượng độc giả và cả trách nhiệm của tờ báo trong việc đưa thông tin tới cộng đồng.

Gia nhập nền tảng tổng hợp

Những tờ báo sinh ra thời đại số tăng trưởng dựa trên sức tăng trưởng của các công ty Internet. Internet khiến thông tin rẻ đi, những sự kiện ngày nay được đăng tải trên hàng trăm nguồn tin khác nhau.

Ngày nay giá trị thực sự được nhìn thấy trong khâu phần phối, vai trò đảm nhiệm bởi các nền tảng tổng hợp.

Khoảng 2/3 người Mỹ hiện nay đọc tin online, với hơn một nửa trong số đó là trên mạng xã hội. Hãy cùng xem kết quả khảo sát năm 2017 đối với 2.269 độc giả nước Mỹ về nguồn họ tiếp cận thông tin.

Ban đầu, những báo như Buzzfeed vốn hiểu được lợi thế của Internet từ sớm đã được hưởng lợi lớn từ sự ra đời của những nền tảng tổng hợp. Về phần mình các nền tảng tổng hợp cũng cố gắng có mối cộng tác lợi ích với các báo

Apple News được ra mắt năm 2015 cùng với iOS 9. Facebook thì cho ra đời nền tảng Instant Articles cũng vào năm 2015 để tạo tốc độ tải trang nhanh hơn.

Dù vậy rốt cuộc mối quan hệ giữa các nền tảng và các báo vẫn mất cân đối, và không đâu mất cân đối hơn chuyện chia sẻ doanh thu.

"Vấn đề lớn trong chuyện với Facebook là hầu hết doanh thu của Facebook đến từ News Feed, trong khi đó lại là nơi họ không chia sẻ doanh thu", Jonah Peretti, nhà sáng lập và CEO của Buzzfeed chia sẻ.

Những lời than phiền tương tự cũng xuất hiện với Apple News. Theo tạp chí Slate chia sẻ, nguồn thu họ nhận được từ 50.000 lượt xem trang trên trang báo gốc bằng với 6 triệu lượt xem trên Apple News...

*Nội dung trên là một phần trong bài viết trên medium.com vào tháng 2/2019, trong đó tổng quan hóa được quá trình đi tìm nguồn thu mới của báo chí và những khó khăn cùng với đó. Phần nói về hướng giải pháp cho báo chí sẽ được Blog ONECMS tìm hiểu kỹ và giới thiệu ở những bài sau.