(ONECMS) - Theo PGS.TS. Hà Huy Phượng, bản chất của tòa soạn đa phương tiện là hiện đại hóa mô hình tòa soạn truyền thống dựa trên nền tảng của công nghệ thông tin, bao gồm các yếu tố như đa loại hình, áp dụng công nghệ trong quản trị...
"Tòa soạn đa phương tiện" không còn là khái niệm mới. Nhiều cơ quan báo chí ở Việt Nam cũng đã triển khai theo xu thế tòa soạn đa phương tiện nhiều năm qua. Tuy nhiên, quá trình triển khai này chưa thực sự đầy đủ và hiệu quả như mong đợi.
Theo PGS.TS. Hà Huy Phượng (Học viện Báo chí và Tuyên truyền), bản chất của mô hình tòa soạn đa phương tiện là hiện đại hóa mô hình tòa soạn truyền thống dựa trên nền tảng của công nghệ thông tin. Tòa soạn đa phương tiện được hiểu đầy đủ bản chất bằng 5 chữ “đa” (multi).
Thứ nhất, tòa soạn đa phương tiện có khả năng tích hợp sản xuất đa loại hình báo chí (từ 2 loại hình báo chí trở lên) trong một tòa soạn. Trước đây các tòa soạn áp dụng mô hình truyền thống chỉ sản xuất được một loại hình, sản phẩm báo chí (tòa soạn đơn phương tiện).
Thứ hai, tác phẩm và sản phẩm báo chí đa phương tiện biểu đạt bằng đa mã ngôn ngữ (văn bản, ảnh, âm thanh, video clip, đồ họa tương tác...). Điều này các cơ quan báo chí áp dụng theo mô hình truyền thống ít có khả năng thực hiện được (ngôn ngữ đơn phương tiện).
Thứ ba, tòa soạn đa phương tiện tận dụng tối đa kỹ thuật, công nghệ cao trong quản trị sản xuất sản phẩm báo chí; đặc biệt là dựa trên đa nền tảng (muiti-platform) của công nghệ thông tin, số hóa dữ liệu, Internet vạn vật (Internet of Things), điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI)...
Trong tòa soạn đa phương tiện, nhà báo không chỉ là người sáng tạo nội dung mà còn phải là một chuyên gia về công nghệ. Nếu như ở các mô hình tổ chức cơ quan báo chí truyền thống, việc sáng tạo nội dung được coi là “vua”, thì ở mô hình này, công nghệ phải được coi là “nữ hoàng”.
Thứ tư, tòa soạn đa phương tiện sẽ hình thành các “nhà báo đa năng” (multi-journalist).
Các nhà báo hoạt động trong mô hình tòa soạn truyền thống thường được tổ chức giao công việc theo chức danh nghề nghiệp và chuyên môn chuyên sâu, do đó thường có sự rành mạch về chức trách, nhiệm vụ cá nhân trong quy trình sáng tạo tác phẩm và tổ chức sản xuất sản phẩm báo chí theo tính chất “đơn năng”. Tính chuyên biệt này có những ưu điểm, nhưng cũng có những hạn chế, đặc biệt là đối với việc tác nghiệp báo chí trong môi trường số hóa, tích hợp đa loại hình, phương tiện.
“Nhà báo đa năng” sẽ đáp ứng việc sáng tạo tác phẩm báo chí đa phương tiện và tổ chức sản xuất sản phẩm báo chí đa loại hình trong điều kiện chuyển đổi từ mô hình cơ quan báo chí truyền thống sang mô hình đa phương tiện, trong điều kiện không cho phép “phình to” tổ chức bộ máy cũng như tăng nhân lực lao động báo chí.
Thứ năm, tòa soạn đa phương tiện tận dụng tối đa khả năng tương tác (interactive) đa chiều trong các sản phẩm, tác phẩm báo chí cũng như các dịch vụ xã hội để kéo gần khoảng cách giữa công chúng với báo chí, tạo nên sự dân chủ hóa trong truyền thông và tăng hiệu quả, hiệu lực hoạt động của báo chí.
Theo ghi nhận của Tạp chí Hải quan, đứng ở góc độ cơ quan báo chí, các nhà quản lý cũng nhìn nhận truyền thông đa phương tiện là mục tiêu, xu thế tất yếu.
 |
Truyền thông đa phương tiện là mục tiêu, xu thế tất yếu. |
Theo ông Lê Xuân Trung, Phó Tổng biên tập Báo Tuổi trẻ, phát triển sản phẩm truyền thông đa phương tiện là một xu thế tất yếu của báo chí truyền thông hiện nay. Nếu cơ quan báo chí nào xem nhẹ việc này, không chịu đầu tư, đổi mới để đáp ứng nhu cầu thông tin đa chiều thì cơ quan báo chí đó sẽ đánh mất đi lượng công chúng của mình.
"Xu thế hiện nay, nếu không phát triển truyền thông đa phương tiện thì không thể tồn tại và phát triển được. Vì lý do rất đơn giản là các loại hình báo chí truyền thống ngày càng giảm người đọc, người nghe, người xem. Cho nên báo chí chỉ có thể tiếp tục phát triển nếu như thích nghi với thời kỳ mới, thời kỳ Internet, kỷ nguyên số hiện nay" - ông Lê Xuân Trung nhận định.
Cùng quan điểm này, TS. Nguyễn Tri Thức, Vụ trưởng, Trưởng ban Hồ sơ sự kiện, Tạp chí Cộng sản chia sẻ, trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, nhu cầu xem, nghe, đọc của công chúng có sự biến đổi khá nhanh và cân bằng. Thậm chí, sự xem, nhìn còn lấn át sự đọc, kể cả trên báo mạng điện tử.
Chính vì vậy, các tòa soạn báo chí đều hướng đến mục tiêu đa phương tiện trong việc tổ chức sản phẩm báo chí, thậm chí là trong từng tác phẩm báo chí cụ thể, nhằm đáp ứng một cách tốt nhất nhu cầu đa dạng, mong muốn nắm bắt nhanh những thông tin chính, quan trọng trong đời sống xã hội của công chúng.
Có thể khẳng định rằng, cách thức tổ chức thông tin với sự kết hợp giữa văn bản, hình ảnh, audio, video, infographic, đồ họa tương tác... rất dễ dàng truyền tải thông tin, cũng như tiếp cận công chúng một cách nhanh chóng, ấn tượng, đáng nhớ.
Tuy nhiên, TS. Nguyễn Tri Thức cũng lưu ý, dù dưới hình thức chuyển tải thông tin như thế nào đi nữa, đối với các cơ quan báo chí, nội dung luôn luôn phải được coi trọng, phải được đặt lên hàng đầu. Chỉ có những thông tin nhanh chóng, chính xác, khách quan, nhân văn, có giá trị, có ích, thiết thân, gần gũi với đời sống xã hội mới giúp cơ quan báo chí thu hút, giữ chân được công chúng, được công chúng tin đón nhận...
Khi có được những sản phẩm báo chí được tổ chức với nội dung tốt, hình ảnh và video đẹp, ấn tượng, sát thực, audio rõ ràng, có liên quan, bổ trợ tốt cho nội dung văn bản..., thì đó là điều lý tưởng.
*Nội dung trên được Blog ONECMS tổng hợp từ các bài viết của Tạp chí Tuyên giáo và Tạp chí Hải quan, cung cấp cho các tòa soạn báo điện tử cái nhìn đầy đủ nhất về xu thế tòa soạn điện tử trong triển khai và thực hiện. Các tiêu đề do Blog ONECMS biên soạn.
